TÜRKİYE’DE GEEK KÜLTÜRÜNÜN DURUMU

CNR Kitap Fuarı'na katılan Tulgan Köksal (solda) ve Cenk Könül (sağda) Türkçeleştirdikleri çizgi romanları satıyor.

“Geekstra” sitesinin kurucu üyelerinden Cenk Könül ve Tulgan Köksal Türkiye’de geek kültürünün ne durumda olduğundan bahsetti.

Bazı yayınevleri için çizgi roman çevirmenliği ve editörlüğü yapan Cenk Könül ve Tulgan Köksal geek kavramına dair açıklamalarda bulundu.

Geek nedir?  
                                             

Tulgan Köksal: Hayatında çok yer kaplayan herhangi bir şeyin veya en büyük hobilerinin üzerine kurduğun bir yaşam şeklidir. Ben mesela fotoğraf makinesinin parçalarını, teknik detaylarını bilemem. Fakat bir çizgi roman geeki olarak muhabbet esnasında ortalama veya ortalama üstü bir seviyede bilgi sahibiyimdir. Hayatımı çizgi romana adadım. Çizgi roman çevirileri ve editörlük yapıyorum. Ondan önce çocukluğum çizgi roman okuyarak geçti. Geek olma durumu kısaca böyledir.

Nasıl geek oldunuz?

Cenk Könül: Geek olunmaz geek doğulur. Nasıl dinlediğin müziği öncesinde sana kimse sevdirmiyor, sen seviyorsan, aynı durum geeklik içinde geçerli. Yani insan kendi isteği doğrultusunda geek olduğunun farkına varır. Ve hep konuşulan bir şey var. Geek miyiz nerd müyüz? Bu ikisi arasında kendimizi nasıl tanımlayacağız? Buradaki ayrım biraz zor. Nerdler daha çok ilgilendikleri olayın detaylarına inen daha bilimsel bir bakış açısıyla yaklaşan kişilerdir. Türkçeye çevrimi de zaten inektir. Ama geek öyle değil, her türlü konuda olabilirsin; Çizgi roman, herhangi bir spor dalı, veya otomobiller gibi aklınıza gelebilecek ve hatta gelemeyecek her şeyin geeki olunabilir. Geekler bu ilgilendikleri konunun tüm detaylarını bilmek zorunda değildir ama en büyük hobileridir. Bir dizi geekinin en çok keyif aldığı şey dizi izlemektir haliyle.

Çizgi roman geeklerinin kullandığı ürünler çizgi roman karakterleriyle kaplıdır.

“Türkiye’de geek kültürü gelişiyor”

Geek kavramı nerede türedi? Bu denli geniş çaplı yayılmasının sebepleri nelerdir?

Cenk Könül: Geek kavramı Amerika Birleşik Devletleri’nde yaygınlaştı. “Comics” dediğimiz Amerikan çizgi romanı üzerinden tanımlıyoruz geek kavramını. Fakat bu demek değildir ki geeklik sadece çizgi romana özgüdür. Bu geniş kavramı Amerika’dan ithal ediyoruz. Üstümüze giyip, “bakalım nasıl olmuş” deyip deniyoruz şuan.  Henüz üzerimize oturmuş değil bu kıyafet. Daha kendi kültürümüzle harmanlanacak. Her şeye rağmen Türkiye’de geek kültürü gelişiyor.

Tulgan Köksal: “The Big Bang Theory” dizisiyle yetişen bir nesil var. “Geek is the new sexy” sloganıyla geeklik daha da popülerleşti. Geek kavramına yönelik algı değişti. Eskiden asosyal, içine kapanık insanlardı. Artık böyle değiller, kendi aralarında kaynaşıyorlar.

Cenk Könül: “The Big Bang Theory” gibi dizilerden ve bunun gibi filmlerden önce biz geekler çok kapalı bir topluluktur. Gidilebilecek belli başlı iki üç yer vardı. Oralarda tanışıyordu bizim gibi insanlar birbirleriyle. Sınıflarda çizgi roman okuyan bir kişi olurdu, o da gizli saklı okurdu. Çünkü alay konusu olurdu. 70’li yıllarda da babalarımız çizgi romanları kitaplarının arasında saklayıp gizlice okurlardı.

Günümüzde de durum böyle mi?

Cenk Könül: Günümüzde durum biraz daha farklı. Aileler çocuğum yeter ki okusun da, ne okuduğu fark etmez diye düşünüyor. Tabii bir de "Hollywood etkisi" denen bir şey var. Yapılan büyük bütçeli filmlerin çoğu çizgi roman uyarlaması. Hâl böyle olunca, çizgi roman ailelerin içine işlemeye başlıyor. Çocuklar veya gençler bu filmleri ailesiyle izliyor. Çocuklarının çizgi roman okumalarında bu yüzden sakınca görmüyorlar.

Tulgan Köksal: Kendileri de okuyor hatta.

“Geek kültürü içinde en popüler alan çizgi romandır”

En popüler geek konuları nelerdir?

Cenk Könül: Daha önce de dediğimiz gibi çizgi roman ve uyarlamaları, dizi ve filmler, bilimkurgu başta olmak üzere oyunlar, manga ve animelerin geekleri bol bulunur. Ama geek kavramının sınırı yoktur. “The Big Bang Theory” dizisinde bir karakter tren modelleri topluyor ve o aslında maket geekidir. Türkiye’de aslında geek kültürü çizgi romana dayalıdır.

Tulgan Köksal: Geek kültürü içinde en popüler alan kesinlikle çizgi romandır diyebilirim. Bu durum Türkiye’de de, dünyada da böyledir.

Cenk Könül çizgi romanın sekizinci sanat olduğunu söylüyor.

Çizgi roman geekleri aynı şeyleri mi takip ediyor?

Cenk Könül: Anime-manga ve Japon kültürünü takip eden bir kitle var. Son 10 sene içerisinde Türkiye’de de böyle bir alt kültür oluştu. Bunun dışında Marvel ve Dc Comics gibi daha “mainstream”, yani ana akım Amerikan çizgi romanlarını okuyan bir kitle var. Bunlara süper kahramancı kitle diyebiliriz. İtalyanca çizgi roman anlamına gelen “Fumetti” okuyanlar var, bunların en popüleri “Bonelli Comics”. Amerikan çizgi romanı okuyan kitle diğer şeylere de açıkken diğerleri daha kapalıdır.

Yerli çizgi romanlar hakkında ne düşünüyorsunuz?

Cenk Könül: Yerli çizgi romanlara, filmlere, dizilere, romanlara, hikâyelere ve buna benzer eserlere daha fazla destek verilmesi lazım ki bize ait bir geek kültürü olsun.  “Yabani” isimli korku dergisi iyi işlere imza atıyorlar. Aslında insanlar bu çizgi romanları bilmiyor. Bilseler okuyacaklar çünkü.

Tulgan Köksal: Türk çizgi romanları biraz oryantal takılmak zorunda. Çünkü ya eli kılıçlı bir savaşçı işleyecekler ya da Osmanlı hikâyesi olacak... “Şehzade Yangını” adlı çizgi romanının ana teması Osmanlı döneminde geçen zombi felaketidir. Tabii bir de şöyle bir durum var: Türkler yerli eserlere karşı burun kıvırıyor. “Şehzade Yangını”, “Seyfettin Efendi” ve “Yabani” gibi çizgi romanlar çok kaliteli olmalarına karşın adları Türkçe olduğu için ve yerli yapım oldukları için sıkıntı yaşıyorlar.

“Daha çok geek mecrası olmalı”

Türkiye’de geek kültürünü takip edebileceğimiz mecralar yeterli midir?

Tulgan Köksal: Bu kültür Türkiye’de yeni yeni geliştiği için kötü örneği çok. Yani, şuan ortaokula gittiğim yaşta olsam beğenmeyeceğim siteler var. Ancak bu siteler hit alıyor. Bu durum normaldir çünkü yeni nesil bunun içinde doğuyor. Belirli bir süreçten sonra bu mecralar daha da gelişecektir diye umuyorum. İleriye umutla bakıyorum. Sonuçta ortaya yeni bir şey çıktığı zaman bunun örnekleri kötü olabilir fakat ileride kaliteli mecralar görürüz.

Cenk Könül: Yeterli diye bir şey var mı ki? Bin tane olsun kim hangisini takip etmek isterse oraya yönelsin. “Yeterli midir, yeterli değil midir” tartışması bu yüzden çok yersiz. Şu anki mecralar az bile...  Tabii ki daha çok geek mecrası olmalı tabi ama takip ettiğin tek bir site bile olsa ve eğer edindiğin bilgilerden tatminsen yeterlidir.

Tulgan Köksal: Geek mecralarını birbirinden ayırmak gerekiyor. Makaleler üzerine kurulan mecralar da var, tamamen popüler haberlere odaklanan dergiler var. Teması film incelemesi olan siteler var. Bir geek mecrasından her şeyi bulmak biraz zor. Güzel bir istisna var... Hiçbir mecra olmasa da "Ekşi Sözlük"ten de bütün bilgileri alabiliriz. Geek kültürü hiç yaygın değilken biz geeklerin tanışması, buluşması “Ekşi sözlük” üzerinden oluyordu. Bu site aracılığıyla organize edilen zirvelerde geekler birbirleriyle tanışıyordu.

"Geekstra" sitesinden bahseder misiniz?

Cenk Könül: Biz “Geekstra”nın kurucu üyelerindeniz. Editörlük ve yazarlık yapıyoruz. Siteyle ilgilenmemizle hit almamız arasında doğru bir orantı var. Hit sayısından asla memnun olmayacağız. Günlük on bin tık alsak daha fazlasını isteyeceğiz. Bu sayı üç binlere kadar düştüğünde canımız da sıkılıyor doğal olarak. "Geekstra" ekibi olarak biz haberleri hap gibi vermeyi amaçlıyoruz. Site daha çok podcast yayınlarıyla öne çıkıyor. Son 5 senedir podcaste önem verdik. Bu yayınları aksatmamaya çalışıyoruz. Site üzerinden de geek kültürüne dair İngilizce bilgileri alamayanlara çeviri yapıp yayınlıyoruz. Haberleri kısa kısa vermeyi tercih ediyoruz. Sitede her gün her konuda makale göremezsiniz.

Geek kültürüne ve özellikle çizgi romana dair açıklama yapan "Geekstra" ekibinden Cenk Könül ve Tulgan Köksal son olarak herkese çizgi roman okumalarını tavsiye etti. Könül, “Orada çok farklı dünyalar var” diyerek sözlerini noktaladı.

Fotoğraflı haber 

Haber ve fotoğraf: Furkan Okumuş